Η 8η Μαρτίου είναι ημέρα για την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σχετικά με τις διακρίσεις και τη βία κατά των γυναικών[1]. Οι αριθμοί σχετικά με τη βία κατά των γυναικών παραμένουν υψηλοί - εκτιμάται ότι το ένα τρίτο όλων των γυναικών στην Ευρώπη την έχουν υποστεί. Οι αριθμοί ωστόσο δεν περιλαμβάνουν τις μετακινούμενες γυναίκες που έχουν αφιχθεί στην ΕΕ, δεν διαθέτουν καθεστώς παραμονής ή που δεν διαθέτουν νομιμοποιητικά έγγραφα για άλλους λόγους. Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις εκτιμούν ότιο αριθμός των μη καταγεγραμμένων μεταναστριών είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Ανεξάρτητα από τις υφιστάμενες νομικές ρυθμίσεις, η πραγματικότητα στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ αποδεικνύεται δραματική, ιδιαίτερα για εκείνες-ους που έχουν ανάγκη ειδικής προστασίας: οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, οι υπερπλήρεις καταυλισμοί και η μαζική κράτηση των μετακινούμενων ανθρώπων παραβλέπουν τις ιδιαίτερες ανάγκες προστασίας ενώ την ίδια στιγμή δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για τη βία - και ιδιαίτερα για τη βία κατά των γυναικών.
Προστασία μόνο στα χαρτιά
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία από τον Ιούνιο του 2023 έχει δεσμευτική ισχύ για ολόκληρη την ΕΕ, προβλέπει την πλήρη προστασία των γυναικών από την ενδοοικογενειακή βία. Τα μέτρα συνολικής πρόληψης και προστασίας είναι δεσμευτικά για όλες τις γυναίκες, ανεξάρτητα από την καταγωγή, την ιθαγένεια ή το καθεστώς διαμονής τους. Παράλληλα, η ΕΕ κατέληξε στις αρχές Φεβρουαρίου του τρέχοντος έτους σε μια Οδηγία για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Παρά τις σημαντικές ελλείψεις, αυτή η οδηγία είναι καταρχήν ευπρόσδεκτη, ωστόσο η έλλειψη επιλογών σχετικά με τη διασφάλιση του δικαιώματος νόμιμης διαμονής και η υφιστάμενη υποχρέωση αναφοράς στις υπηρεσίες μετανάστευσης καθιστούν αδύνατη την αποτελεσματική πρόσβαση στην προστασία για τις γυναίκες στο δρόμο της μετανάστευσης.
“Συνεπώς, οι ρυθμίσεις σχετικά με το καθεστώς διαμονής αποκτούν προτεραιότητα έναντι της προστασίας των γυναικών από τη βία. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι η σεξουαλική και έμφυλη βία, παρότι κατατάσσεται ανάμεσα στις σοβαρότερες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξακολουθεί να μην αναγνωρίζεται ως τέτοια στην πρακτική των κρατών", Anne Pertsch, Equal Rights Beyond Borders.
Οι γυναίκες στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ υφίστανται την αδιαφορία και την εγκατάλειψη
Στα εξωτερικά σύνορα, εντός των προσφυγικών στρατοπέδων, ουσιαστικά δεν υφίσταται πρόσβαση σε υπηρεσίες προστασίας, καθώς δεν υπάρχουν μηχανισμοί ή διαδικασίες που εξασφαλίζουν την προστασία ή παρέχουν υποστήριξη μετά από περιστατικά βίας. Η Equal Rights Beyond Borders εκπροσωπεί νομικά επιζώσες βασανιστηρίων και έμφυλης βίας στην Ελλάδα, γυναίκες που κρατούνται κλειδωμένες μαζί με άνδρες, είναι υποχρεωμένες να κάνουν ντους με ξεκλείδωτες πόρτες και δεν λαμβάνουν ιατρική περίθαλψη μετά από επιθέσεις. Η έλλειψη καταφυγίων, η από κοινού με άντρες χρήση χώρων υγιεινής, τα δωμάτια που δεν μπορούν να κλειδωθούν και ο συνήθης υπερπληθυσμός, όπως και η έλλειψη ενημερωμένου και ευαισθητοποιημένου προσωπικού ασφαλείας και κοινωνικών λειτουργών στους καταυλισμούς, έχουν ως αποτέλεσμα την πρόκληση έντονης ανασφάλειας και την αύξηση των κινδύνων και των περιστατικών κακοποίησης.
"Οι γυναίκες που μεταναστεύουν δεν λαμβάνουν προστασία στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, αντίθετα υφίστανται τη διαμονή σε απάνθρωπες συνθήκες και την εξευτελιστική μεταχείριση που τους στερεί την πρόσβαση σε μέτρα προστασίας και υποστήριξης και δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη της βίας εναντίον τους", Ιωάννα Παύλου, Equal Rights Beyond Borders.
Για την πραγματική προστασία των γυναικών, την πρόσβασή τους σε υπηρεσίες υποστήριξης, για την την πλήρη και ολοκληρωμένη εξασφάλισή τους, είναι απαραίτητο να διασφαλιστούν τα δικαιώματα που προβλέπονται στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Αυτή η προσπάθεια πρέπει να γίνει τόσο νομικά, με την υιοθέτηση της οδηγίας της ΕΕ, όσο και κυρίως με την εφαρμόγη της στην πράξη, τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ όσο και στα εξωτερικά της σύνορα - και για όλες τις πληττόμενες, ανεξάρτητα από την καταγωγή, την ιθαγένεια ή το καθεστώς διαμονής τους. Η μεταρρύθμιση του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου είναι απίθανο να επιφέρει οποιαδήποτε βελτίωση στις συνθήκες που επικρατούν. Οι άνθρωποι που χρήζουν προστασίας θα καταλήξουν σε στρατόπεδα κράτησης στα εξωτερικά σύνορα και θα χαθούν πρώτα από τα μάτια, και στη συνέχεια από το μυαλό και τη μνήμη - αν δεν τους-τις σκεφτεται πλέον κανένας-μιά.
[1] Περιλαμβάνουμε όλα τα άτομα που αυτοπροσδιορίζονται με αυτόν τον όρο και ζητάμε την επέκταση του νομικού πλαισίου ώστε να συμπεριλάβει τα διαφυλικά, άφυλα και μη δυαδικά άτομα (intersex, agender και non-binary).
